انواع دنده ماشين پژ پارس
دنده ماشين● دنده ماشين چگونه كار ميكند؟
تا به حال پشت فرمان ماشين نشسته ايد؟ پيش دست راننده چطور؟ هميشه اولين سوالي كه براي بچهها در اين موقعيت پيش ميآيد اين است كه چرا راننده مجبور است مدام دنده عوض كند؟ چرا نمي شود فقط با بيشتر گاز دادن، تندتر رفت؟
اگر كمي درباره دنده بدانيد، سوال هايتان هم كمي پيشرفته تر ميشود. ممكن است از خودتان بپرسيد وقتي در دنده عوض كردن اشتباه ميكنيد، آيا دندهها خرد ميشوند يا اينكه وقتي كلاچ را زود رها ميكنيد يا دير كلاچ ميگيريد، سر و صدايي كه ميشنويد از كجا ميآيد. آيا ممكن است در اثر رانندگي اشتباه، دندهها خراب شوند؟
مي توانيد پاسخ همه اين سوالها را خودتان پيدا كنيد. فقط كافي است كمي همت و حوصله به خرج دهيد.
● دنده چه كار ميكند؟
ماشينها دنده ميخواهند چون دور موتور آنها نبايد از حد معيني بالاتر رود. اگر دقت كرده باشيد در كنار سرعت سنج ماشينها عقربه ديگري وجود دارد كه دور موتور را نشان ميدهد. در قسمت انتهايي اين عقربه ناحيه اي وجود دارد كه با رنگ قرمز مشخص شده است. اگر موتور ماشين مدتي در اين محدوده كار كند، از كار ميافتد. اگر سرعت كار موتور از حد معيني تجاوز كند حتي ممكن است باعث انفجار آن شود.
علاوه بر اين، بيشترين توان و گشتاور موتور در يك محدوده خاص از دور موتور به دست ميآيد و هرچه از اين محدوده دور شويم، توان موتور افت ميكند. كاري كه دنده ميكند اينست كه بدون تغيير دور موتور، امكان رسيدن به سرعت هاي مختلف را فراهم مينمايد. با دنده عوض كردن موتور را در بهترين وضعيت خود حفظ ميكنيد، اما در عين حال ميتوانيد در سرعت هاي مختلف برانيد.
دنده از يك طرف توسط كلاچ به موتور وصل ميشود و از طرف ديگر با يك محور به ديفرانسيل متصل است. حركت از موتور ميآيد، سرعت و قدرت آن در دنده تنظيم ميشود و توسط محور و ديفرانسيل به چرخها منتقل ميشود. در يك ماشين پنج دنده معمولي، پنج جفت چرخ دنده با نسبت هاي مختلف وجود دارد كه پنج سرعت مختلف را در خروجي ايجاد ميكنند.
● يك دنده ساده
براي اينكه با نحوه كار دنده ماشين آشنا شويد، در شكل شماره سه، جعبه دنده يك ماشين فرضي نشان داده شده است كه بسيار ساده است و فقط دو دنده دارد. فرض كرده ايم دنده ماشين خلاص است، يعني هيچ نيرويي از موتور به چرخها منتقل نمي شود. بياييد با هم نگاهي به قسمت هاي مختلف شكل بيندازيم تا وظيفه هر يك را براي شما شرح دهيم:
▪ محور سبز رنگ به كلاچ متصل است. اين محور و چرخ دنده سبز با هم كار ميكنند. كلاچ ابزاري است كه انتقال نيروي موتور به جعبه دنده را كنترل ميكند. وقتي پايتان را روي كلاچ فشار ميدهيد، ارتباط موتور و جعبه دنده قطع ميشود؛ پس موتور ميتواند كار كند در حاليكه ماشين ثابت است. اگر پدال را رها كنيد، محور سبز به موتور متصل ميشود و چرخ دنده سبز رنگ با همان سرعت موتور شروع به چرخش ميكنند.
▪ محور قرمز و چرخ دنده هاي قرمز رنگ، “محور كمكي” ناميده ميشود. كل اين مجموعه به هم متصل است، پس تمام چرخ دنده هاي روي آن با هم حركت ميكنند. محور سبز و محور قرمز توسط دو چرخ دنده مستقيما به هم متصل اند و اگر محور سبز حركت كند، محور قرمز نيز ميچرخد؛ به اين ترتيب هر وقت كه پاي شما روي كلاچ نباشد، قدرت از موتور به محور كمكي ميرسد.
▪ محور زرد يك محور دندانه دار است كه محور محرك را ميچرخاند. محور محرك نيز از طريق ديفرانسيل به چرخ هاي ماشين متصل ميشود و آنها را به حركت در ميآورد. هر زمان كه چرخ هاي ماشين بچرخند، محور زرد هم در حال چرخش است.
▪ چرخ دنده هاي آبي روي بلبرينگ قرار گرفته اند، پس ميتوانند مستقل از محور زرد بچرخند. اگر موتور خاموش باشد ولي ماشين حركت كند، محور زرد ميتواند در درون اين چرخ دندهها بچرخد، درحاليكه چرخ دنده هاي آبي و محور كمكي بي حركت هستند.
▪ وظيفه حلقه اين است كه يكي از دو چرخ دنده آبي را به محور زرد خروجي متصل كند. حلقه از طريق تعدادي برجستگي خار مانند به محور زرد متصل ميشود و آن را ميچرخاند. حلقه ميتواند به چپ و راست حركت كند تا با يكي از دو محور آبي رنگ درگير شود. روي حلقه برآمدگي هايي است كه با سوراخ هايي كه روي دو چرخ دنده تعبيه شده است، جفت ميشود.( اين برآمدگيها را به خاطر بسپاريد، چون جواب بعضي از سوالهايتان به آن مربوط ميشود. )
حالا كه نحوه كار هر يك از اين قسمتها را فهميديد، فرض ميكنيم كه ماشين با دنده يك حركت كند. همان طور كه در شكل زير ميبينيد وقتي با دنده يك جلو ميرويد، حلقه به چرخ دنده آبي سمت راست ميچسبد.
محور سبز كه به موتور متصل است محور كمكي را ميچرخاند. هردو چرخ دنده آبي شروع به حركت ميكنند، اما چون حلقه به چرخ دنده سمت راست متصل است، محور زرد با سرعتي برابر آن حركت ميكند. چرخ دنده آبي سمت چپ هم روي بلبرينگ خود هرز ميچرخد.
اگر حلقه بين دو دنده باشد ميگوييم دنده خلاص است. هر دو چرخ دنده آبي روي بلبرينگ هاي خود ميچرخند اما محور زرد ثابت است. دنده واقعي كمي پيچيده تر از مثال ساده ماست.
● دنده واقعي
مدل سازي زير قسمت هاي داخلي جعبه دنده يك ماشين چهار دنده را نشان ميدهد. روي شماره دندهها كليك كنيد تا دنده عوض شود. R دنده عقب و N وضعيت خلاص را نشان ميدهد.
بيشتر ماشين هاي امروزي پنج دنده هستند.
سه اهرم وجود دارند كه با سه ميله به دسته دنده وصل ميشوند. اگر از بالا به دنده نگاه كنيد ظاهري شبيه به شكل ۶ دارد. اگر دقت كنيد ميبينيد كه دندهها دو تا دو تا در كنار هم قرار گرفته اند. دو دنده اي كه در كنار هم هستند، به يك اهرم متصل ميشوند. توجه كنيد كه وقتي ميخواهيد از دنده يك به دنده سه برويد، مجبوريد كه از يك نقطه مياني عبور كنيد. وقتي از اين نقطه رد ميشويد در واقع يكي از اهرمها از كار ميافتد و اهرم ديگر جايگزين آن ميشود(انگار دنده را يك بار خلاص كنيد و بعد به دنده مورد نظر برويد). ميتوانيد ببينيد كه وقتي دسته دنده را به چپ و راست حركت ميدهيد اهرمهاي مختلف و در نتيجه حلقه هاي متفاوتي را انتخاب ميكنيد. وقتي كه دنده را جلو يا عقب ميبريد، حلقه به يكي از چرخ دندهها ميچسبد و با آن حركت ميكند.
● دنده عقب
براي دنده عقب، يك چرخ دنده كوچك اضافه شده است. اين چرخ دنده نقش خاصي ندارد و فقط جهت حركت را عوض ميكند. اين چرخ دنده را “چرخ دلاله” مينامند. دنده عقب كه در شكل كناري با رنگ آبي نشان داده شده است، هميشه در جهت مخالف تمام چرخ دنده هاي آبي رنگ ديگر ميچرخد. بنابراين وقتي ماشين در حال حركت رو به جلو است، نمي توانيد ناگهان با دنده عقب حركت كنيد؛ چون برآمدگي هاي روي حلقه با سوراخ هاي روي چرخ دنده، درگير نمي شوند.
● همگام ساز، قطعه اي كوچك با كارايي بالا
در دنده بسياري از ماشين هاي مدرن، قطعه اي بنام همگام ساز (Synchronizer) وجود دارد. دنده اي كه در شكل نشان داده شده بود، فاقد همگام ساز بود. اگر بخواهيد از اين دنده در يك ماشين واقعي استفاده كنيد، براي دنده عوض كردن بايد دو بار كلاچ بگيريد. تمام ماشين هاي قديمي همين طور بودند. هنوز هم تعدادي از ماشين هاي مسابقه اي با اين سيستم كار ميكنند.
● فكر ميكنيد چرا بايد دوبار كلاچ بگيريد؟
بار اول كه كلاچ ميگيريد، ارتباط موتور با جعبه دنده قطع ميشود. پس فشار از روي برآمدگي هاي روي حلقه برداشته ميشود تا شما بتوانيد حلقه را به حالت خلاص منتقل كنيد. بعد كلاچ را رها ميكنيد و موتور را به سرعت مناسب ميرسانيد. منظور از سرعت مناسب، دور موتوري است كه با دنده بعدي تناسب دارد. يعني كاري ميكنيد كه برآمدگي هاي روي حلقه و چرخ دنده اي كه مربوط به دنده بعدي است با سرعت يكساني بچرخند تا برآمدگي هاي روي حلقه بتواند در چرخ دنده جفت شود. حالا مجبوريد يك بار ديگر كلاچ را فشار دهيد تا حلقه و دنده جديد با هم درگير شوند.
همگام ساز اين امكان را ايجاد ميكند كه حلقه و دنده، قبل از جفت شدن برآمدگي هاي روي حلقه، با هم تماس برقرار كنند. بنابراين حلقه و دنده ميتوانند قبل از اينكه چرخ دنده با برآمدگي هاي روي حلقه درگير شود، سرعتشان را با هم وفق دهند. به شكل روبرو دقت كنيد.
مخروطِ روي چرخ دنده آبي رنگ، در حفره مخروطي حلقه قرار ميگيرد و اصطكاك آن با حلقه باعث همگام شدن حركت حلقه و دنده ميشود. سپس بخش بيروني حلقه طوري ميلغزد كه برآمدگي هاي روي حلقه بتواند با دنده درگير شود.
هر كمپاني شيوه و ايده هاي خاص خود را براي ساختن دنده به كار ميبرد، اما اساس كار تمام آنها همان چيزي است كه خوانديد. حالا چند نكته به شما ميگوييم كه به احتمال زياد جواب سوال هايي است كه پيش از خواندن اين مطلب در ذهن شما وجود داشت:
▪ وقتي در تعويض دنده اشتباه ميكنيد، سر و صداي عجيبي كه ميشنويد صداي خرد شدن چرخ دنده هاي جعبه دنده نيست. همانطور كه در تمام شكل هاي قبلي ديديد، تمام چرخ دنده هاي جعبه دنده هميشه در حال چرخش اند. صدا مربوط به برآمدگي هاي روي حلقه است كه ميخواهند درون سوراخ هاي يكي از دندهها قرار گيرند، اما به دليل بي دقتي شما نمي توانند اين كار را انجام دهند.
▪ حالا ميتوانيد بفهميد كه چطور يك حركت خطي كوچك دسته دنده باعث تعويض دنده ميشود. دسته دنده، ميله اي را جابجا ميكند كه به اهرم متصل است. اهرم نيز حلقه روي محور زرد رنگ را جابجا ميكند تا آن را به يكي از دو چرخ دنده بچسباند.
برچسب: ، بخش لوازم يدكي خودرو، دنده چيست، قيمت قطعات پژو پارس، لوازم يدكي پژو، كار دنده چيست،